Een meedogenloos spel om liefde en macht. Dat spelen topacteurs Tjitske Reidinga en Mark Rietman in de tintelnieuwe versie van Dangerous Liaisons. Een energieke machtsstrijd tussen de seksen, actueel, ook al speelt het oorspronkelijke verhaal in de 18e eeuw. Want als de jonge, talenvolle regisseur Nina Spijkers (30) haar tanden in Dangerous Liaisons zet, weet je dat je niet naar een stoffig kostuumdrama gaat kijken.
Wat is het voor een stuk in deze tijd?
Regisseur Nina Spijkers: “Voor mijn gevoel is het een ontbloting van menselijke mechanismen. Daarin is het ook tijdloos, je voelt dat de thematiek – seksualiteit en macht – nog steeds heel modern is, ondanks dat het uit 1782 komt. Het gaat over man-vrouwverhoudingen en zet die op scherp. Je krijgt een inkijkje in de menselijke psyche, de schoonheid daarvan maar ook het ongelooflijk lelijke: machtsmisbruik, manipulatie, decadentie.”
Acteur Mark Rietman (58): “Het gaat ook over kwetsbaar durven zijn. Valmont en Merteuil doen het hele stuk lang verwoede pogingen om niet gekwetst te worden. Om niet verliefd te worden, hun hart te beschermen. Toch lukt dat ze niet.”
Spijkers: “Ze leven op de toppen van hun kunnen, maar dekken zich in. Zij zullen er altijd voor zorgen dat ze als winnaar uit de bus komen. Het stuk gaat voor mij ook over spelen: het spelen van rollen, het spelen met mannelijkheid en vrouwelijkheid. Het bespelen van de ander. Dat is natuurlijk een hele goede manier om niet kwetsbaar te zijn. Het is in die zin schaken voor gevorderden, met mensenlevens.”
Wat voor vrouw is Merteuil?
Tjitske Reidinga: “Het is een behoorlijk pittig figuur, gehard in het leven. In zekere zin is ze heel feministisch, want ze moet als vrouw alleen het zien te rooien in een mannenwereld. Dat was in de 18e eeuw niet gemakkelijk, vrouwen waren toen tweederangs burgers. Ze is vrij jong weduwe geworden en heeft zichzelf daarna als het ware geconstrueerd: boven tafel een glimlach, terwijl ze zichzelf onder tafel met een vork in haar hand prikt. Ze doet natuurlijk verderfelijke dingen, ze gaat verschrikkelijk met mensen om. Maar ze is niet alleen maar slecht of berekenend, dat is niet interessant. Achter haar masker zit een vurige, energieke maar ook speelse vrouw met een hart dat liefde en pijn heeft gekend. Ontzettend leuk om weer eens zo’n sterk en gelaagd personage te spelen. Het is de bedoeling dat het publiek gefascineerd raakt waarom ze doet wat ze doet.”
Daar tegenover staat Valmont, wie is hij?
Rietman: “Een man die lijdt aan het casanova-complex. Hij verleidt bijna dwangmatig vrouwen. Hij is er goed in geworden, het is een soort scoringsdrift. Als hij op een gegeven moment toch zijn hart verliest, vervalt hij meteen in sombere gedachten en onverschilligheid. Dat manipuleren is voor hem bijna een kunstvorm geworden. Misschien ziet hij het wel als een verheven taak in het leven, om de tijd te doden, want ze vervelen zich natuurlijk te pletter aan het hof.”
Ze vervelen zich, dus gaan ze maar mensen manipuleren?
Spijkers: “Het gaat in die zin echt over wit privilege. Mensen met een titel, met heel veel geld en helemaal niks te doen. Ze staan totaal niet meer in contact met gewone mensen of het echte leven. En ze zoeken naar zingeving.”
Zit er eigenlijk een boodschap in Dangerous Liaisons?
Rietman en Reidinga trekken onmiddellijk een vies gezicht bij het woord ‘boodschap’, maar Spijkers houdt er wel van, vertelt ze: “Ik zou het mooi vinden als… We leven op dit moment in een maatschappij waarin dingen enorm gepolariseerd worden, het wordt snel zwart/wit, meningen zijn extreem. Dat maakt soms dingen kapot. Daarom wil ik met dit stuk op zoek naar het grijs.”
Reidinga: “Het thema lijkt zwaar, maar het stuk is ook enorm geestig.”
Rietman: “Misschien is het bedoeld om naar je eigen hart te kijken, naar waar je bang voor bent, je kwetsbaarheid.”
Spijkers: “En ik vind dat je de kracht van liefde ziet, net zo’n grote oerkracht als de wil tot destructie. Liefde als levenskracht, als positieve factor. Daar zit voor mij de hoop in Dangerous Liaisons.”
